T Ố N G B I Ệ T
“Đản khứ mạc phục vấn,
Bạch vân vô tận thì! .
Vương Duy
(Xin đừng hỏi nữa Bạn ơi!
Đầy trời mây trắng muôn đời vẫn bay)
Tống biệt là tiễn đưa là chia ly là kẻ ở người đi nhuốm màu buồn thương, tống biệt vẫn là đề tài sáng tác của thi nhân muôn thuở. Tống biệt thường nhuốm màu sắc của Đường thi. Chốn giang đầu bằng hữu tiễn biệt nhau, nơi bến sông hay bên cầu bịn rịn phút chia tay đôi lứa đôi nơi
Người lên ngựa, kẻ chia bào,
Rừng phong thu đã nhuộm màu quan san. (Kiều)
Đưa chàng lòng dặc dặc buồn
Bộ khôn bằng ngựa thủy khôn bằng thuyền
…
Dặm hồng bụi cuốn chinh yên
Trông người đã khuất mấy miền dâu xanh. ( Chinh phụ ngâm)
Tống Biệt của Tản Đà đầu thế kỷ XX nơi chốn Thiên Thai nhuốm màu liêu trai
“Suối tiễn oanh đưa luống ngậm ngùi”:
Hình bóng người đi như
“Cái hạc bay lên vút tận trời!
Trời đất từ đây xa cách mãi.
Cửa động,
Đầu non,
Đường lối cũ.
Ngàn năm thơ thẩn bóng trăng chơi..”
(Tản Đà . Tống Biệt, 1922)
và Tống Biệt Hành của Thâm Tâm mới là bài hành đưa tiễn khảng khái u trầm của nhiều thế hệ thanh niên thời chiến chúng tôi. Tiễn biệt, chia tay .. lên đường, ra đi … Ừ ! Ra đi …mà biết về đâu nhỉ? Đã nhuốm chinh yên khắp bốn trời … Cứ đi … cứ “Giã nhà đeo bức chiến bào, Thét roi cầu Vị ào ào gió thu”
Thế mới là
Tống biệt hành
Đưa người, ta không đưa qua sông,
Sao nghe tiếng sóng ở trong lòng?
Bóng chiều không thắm, không vàng vọt,
Sao đầy hoàng hôn trong mắt trong?
Đưa người ta chỉ đưa người ấy
Một giã gia đình, một dửng dưng...
- Ly khách! Ly khách! Con đường nhỏ,
Chí nhớn chưa về bàn tay không,
Thì không bao giờ nói trở lại!
Ba năm mẹ già cũng đừng mong!
Ta biết người buồn chiều hôm trước:
Bây giờ mùa hạ sen nở nốt,
Một chị, hai chị cũng như sen
Khuyên nốt em trai dòng lệ sót.
Ta biết người buồn sáng hôm nay:
Giời chưa mùa thu, tươi lắm thay,
Em nhỏ ngây thơ đôi mắt biếc
Gói tròn thương tiếc chiếc khăn tay...
Người đi? Ừ nhỉ, người đi thực!
Mẹ thà coi như chiếc lá bay,
Chị thà coi như là hạt bụi,
Em thà coi như hơi rượu cay
Thâm Tâm
Buổi sáng cuối tuần đọc lại những bài Tống biệt mà cảm khái vô cùng thiên địa mang mang… đến như nhà sư thi nhân Tuệ Sỹ cũng Tống biệt hành
Tống biệt hành của sư chỉ một bước đường nhưng âm âm khí lạnh bờ sông Dịch của Đường thi
“Đò ngang neo bến đầy sương sớm
Cạn hết ân tình, nước lạnh sao?”
“Tích thời nhân dĩ một,
Kim nhật thuỷ do hàn” (Lạc Tân Vương. Dịch Thuỷ tống biệt)
(Người xưa đã khuất bóng mờ
Nước sông Dịch đến bây giờ lạnh căm)
Tống biệt hành
Một bước đường thôi nhưng núi cao
Trời ơi mây trắng đọng phương nào
Đò ngang neo bến đầy sương sớm
Cạn hết ân tình, nước lạnh sao?
Một bước đường xa, xa biển khơi
Mấy trùng sương mỏng nhuộm tơ trời
Thuyền chưa ra bến bình minh đỏ
Nhưng mấy nghìn năm tống biệt rồi
Cho hết đêm hè trông bóng ma
Tàn thu khói mộng trắng Ngân hà
Trời không ngưng gió chờ sương đọng
Nhưng mấy nghìn sau ố nhạt nhòa
Cho hết mùa thu biệt lữ hành
Rừng thu mưa máu dạt lều tranh
Ta so phấn nhụy trên màu úa
Trên phím dương cầm, hay máu xanh
Tuệ Sỹ
NhaTrang 1977
Rồi mời đọc thêm một bài Tống biệt hành của nữ sĩ Vi Khuê thời hiện đại, khẩu khí thơ nào khác gì nam giới
Tống biệt hành
Ta tưởng ngươi
đi về phương đông
Ta rót cho ngươi
chén rượu hồng
Rượu sẽ mềm môi
ngươi sẽ khóc
Ta cười. Ngươi
có hiểu gì không?
Ta tưởng ngươi
đi về phương tây
Ta rót cho ngươi
chén rượu đầy
Rượu sẽ làm cay
đôi mắt ướt
Ta nhìn, lệ rớt
giữa lòng tay...
Ta tưởng ngươi
đi về phương nam
Ta rót cho ngươi
chén rượu tràn
Rượu sẽ làm hoen
thân áo bạc
Ngươi về. Khật
khưỡng dưới vầng trăng.
Ta tưởng ngươi
đi về phương bắc
Ta rót cho ngươi
chén rượu ngọc
Rượu sẽ vì ta
nói với ngươi
Vĩnh biệt. Đừng
quay nhìn ngõ trúc.
Ta tiễn ngươi! Ôi!
Ta tiễn ngươi
Rừng phong không gió
trời không mây
Hoa đâu. Để
ngát thơm vườn Ngự
Ta tiễn ngươi mà
ta tiễn ngươi!
Vi Khuê
2015
Ta tiễn người hay ta tiễn ta
Đọc Tống biệt hành lại nhớ Hồ trường…
Tống biệt
Tiễn người nghiêng chén rót về Đông
Rượu như sương tỏa đóa mây hồng
Cả một bình minh trong hơi rượu
Ta tiễn người đi ! Có buồn không
Tiễn người nghiêng chén rót về Tây
Mưa Tây Sơn! nước đã dâng đầy
Khà lên hơi rượu câu tống biệt
Mà đôi mái tóc ngả mầu mây
Tiễn người nghiêng chén rót về Nam
Trời Nam cuồn cuộn sắc khói lam
Bốn trời mờ mịt mây cố xứ
Dục phá thành sầu vẫn chưa tan
Tống biệt rượu nghiêng về Bắc phương
Người đi thêm luống những đoạn trường
Cười lên một trận buồn nghiêng ngả
Lệ phong kín nỗi, lệ như sương
Đưa người rượu rót khắp tứ phương
Màu men màu mắt rợn nghìn chương
Tiễn người! ta tiễn ta ! một thể
Cười lên nghiêng ngửa cõi vô thường
2017
mai ngọc cường
