THIÊN LÝ ĐÃ XA

Nhìn giàn thiên lý nhớ mẹ già 

Mẹ đã nghìn xa… xa rất xa 

Hái bông thiên lý rưng rưng nhớ 

Trưa hè bóng nắng dưới giàn hoa 

Mẹ cười tỏa sáng lung linh nắng

Tay ngắt chùm hoa lý la đà 

Con biết mẹ yêu hoa thiên lý 

Như vẫn nhớ thương đến quê nhà 

Cảnh cũ nhưng nay người đâu vắng

Quặn thắt lòng đau mắt nhạt nhoà 

“Mẹ tôi yêu hoa thiên lý như yêu chồng con. Chả biết mầu xanh dìu dịu của lá và hương thơm nhẹ nhàng của hoa thiết tha là bao mà mẹ tôi âu yếm nó thế.”

Tôi nhớ như in đoạn văn mở đầu truyện ngắn Hoa Thiên Lý của Duyên Anh, năm tôi lên 10. Tôi yêu câu chuyện Hoa Thiên Lý như yêu Con Sáo Của Em Tôi (một truyện ngắn khác, cũng của D.A.) dù chưa nhìn thấy Hoa Thiên Lý bao giờ. 

Tôi hỏi mẹ tôi về loài hoa trong truyện Duyên Anh và càng yêu thêm vì mẹ cũng yêu hoa thiên lý như yêu chốn quê hương mà mẹ đã rời xa khi cũng bằng tuổi tôi ngày ấy. Mẹ còn đọc cho tôi nghe câu ca dao “Thương chồng nấu cháo le le. Nấu canh bông lý nấu chè hột sen.”. Thằng bé 10 tuổi là tôi đã từng ăn chè hạt sen mẹ nấu nhưng chưa bao giờ thấy bông lý ở miền Nam và cũng chưa biết con le le ra sao. 

Nhiều năm về sau khi trưởng thành, rời xa vòng tay mẹ, trên những nẻo đường thiên lý xa xôi tôi càng không quên loài hoa có tên thiên lý này đây. 

Tóc em dài em cài hoa thiên lý, miệng em cười anh để ý anh thương. 

Con kiến vàng bò trên hòn đá vàng, anh thấy nàng anh để ý anh thương … qua một thời tuổi trẻ thơ mộng chiến tranh tù đày đói khát … và lênh đênh trên đường thiên lý rồi cũng nên duyên. Nhớ về một chốn quê nhà nhìn về đường cố lý xa xôi …. 

Rồi tôi cũng có diễm phúc được ở bên mẹ cho đến phút cuối cùng. Giàn thiên lý tôi đã cố vun trồng nhiều năm gần đây xanh tốt tỏa hương mỗi mùa hè để mẹ chăm xới thăm hoa. Và thưởng thức bát canh quê nhà nơi chốn tha phương. 

Qua một mùa lạnh đông đá năm trước, giàn thiên lý tiêu điều sát đất, tưởng đâu giàn thiên lý đã xa… nhưng vẫn còn may, từ gốc cũ đã vươn lên ngọn mầm thiên lý tươi xanh… nhưng mẹ tôi thì đã mãi xa … xa giàn thiên lý .

Mẹ ơi! Mẹ đã mãi xa như 

Giàn thiên lý đã xa, đã rời xa…

Pauvre garçon qui pense au pays 

Chèvrefeuille que tu es loin 

Tội nghiệp thằng bé cứ nhớ thương mãi quê nhà 

Giàn thiên lý đã xa, đã rời xa 

Sáng nay bước ra vườn thăm cây cỏ trong cơn nắng “tét da” Texas. Trong nắng, trong gió, những đọt thiên lý vẫn vươn cao xanh mát. Nhìn hoa thiên lý con nhớ mẹ nhiều. Ngắt vài chùm thiên lý trên giàn, con nấu bát canh nhỏ, hương hoa dâng mẹ …

Nhìn hoa con lại nhớ mẹ nhiều 

Lung linh hương khói bóng mẹ yêu

Thiên lý khôn tầm thiên lý cách

Thời gian in mãi nét đăm chiêu 

30/7