ĐƯỜNG THI NHÀN DỊCH

ĐỖ TUÂN HẠC (杜荀鶴 ) 

再經胡縣城  

去歲曾經此縣城，
縣民無口不冤聲；
今來縣宰加朱紱，
便是生靈血染成。

 

Tái kinh Hồ Thành huyện

Khứ tuế tằng kinh thử huyện thành,
Huyện dân vô khẩu bất oan thanh.
Kim lai huyện tể gia chu phất,
Tiện thị sinh linh huyết nhiễm thành.

 

Dịch nghĩa

Năm ngoái ta từng đi qua huyện này
Không miệng người dân nào không cất tiếng kêu oan
Năm nay quan huyện lại được thưởng dây tua đỏ
Hẳn là do máu dân lành nhuộm nên

Thăm lại Huyện Hồ Thành 

Năm ngoái ta đi thăm huyện thành

Dân oan than khóc thấu trời xanh 

Nay quan được thưởng dây tua đỏ 

Hẳn là máu của đám dân lành 

Mai Ngọc Cường 

山中寡婦（一作時世行） 

夫因兵死守蓬茅，
麻苧衣衫鬢髮焦。
桑柘廢來猶納稅，
田園荒後尚征苗。
時挑野菜和根煮，
旋斫生柴帶葉燒。
任是深山更深處，
也應無計避征徭。 

杜荀鶴 

Sơn trung quả phụ( nhất tác " Thời thế hành " )


Phu nhân binh tử thủ bồng mao ,
Ma trữ y sam mấn phát tiêu .
Tang chá phế lai do nạp thuế ,
Điền viên hoang hậu thượng chinh miêu .
Thời khiêu dã thái hòa căn chử ,
Toàn chước sinh sài đới diệp thiêu .
Nhậm thị thâm sơn cánh thâm xứ ,
Dã ưng vô kế tị chinh diêu.

Đỗ Tuân Hạc 


Chú thích:

Chá 柘 : cây chá , giống như cây dâu dùng để nuôi tằm .
Chinh 征 , cũng đọc là trưng 徵 : thu , lấy .
Chinh phú 征賦: lấy thuế , chinh thuế 征稅 : thu thuế .
Hoặc :
Trưng phú 徵賦: thu thuế


* Dịch thơ

Bà Góa Trong Núi

Nhà nghèo,chồng chết trận lâu rồi,
Mái tóc hoa râm tấm áo sồi .
Canh cửi, sưu cao đành bỏ phế,
Ruộng vườn,thuế nặng để hoang thôi .
Lượm rau cỏ dại làm canh húp,
Mót rác rơm tươi chụm đáy nồi.
Chui rúc trong hang cùng hóc núi,
Vẫn không tránh khỏi thuế sưu đòi .

Cao Nguyên 

Mai Ngọc Cường 

Đỗ Tuân Hạc 杜荀鶴 (846-904), thi nhân đời Vãn Đường, tự Ngạn Chi 彥之, hiệu Cửu Hoa sơn nhân 九華山人, người Thạch Đại 石埭, Trì Châu 池州 (nay thuộc Thạch Đài 石台, An Huy 安徽, Trung Quốc). Thời Vãn Đường.

                                 CAO ĐỈNH

                                     村居

草长莺飞二月天，
拂堤杨柳醉春烟，
兒童放学归来后
忙趁东风放纸鸢。

高鼎


Thôn cư

Thảo trưởng oanh phi nhị nguyệt thiên ，
Phất đê dương liễu túy xuân yên ，
Nhi đồng phóng học quy lai hậu ，
Mang sấn đông phong phóng chỉ diên 。

Cao Đỉnh

Ở quê

Tháng ba cỏ mọc, oanh bay
Trên đê liễu rủ, xuân say hương lòng
Trẻ con nghỉ học về đồng,
Thả diều cùng với gió đông trong làng.

Cao Nguyên Minh 

過柳溪道院

溪上誰家掩竹扉，
鳥啼渾似惜春暉。 
日斜深巷無人跡，
時見梨花片片飛。 

戴叔倫 　　
卷274_58 

Quá Liễu Khê đạo viện 

Khê thượng thùy gia yểm trúc phi , 
Điểu đề hồn tự tích xuân huy . 
Nhật tà thâm hạng vô nhân tích , 
Thời kiến lê hoa phiến phiến phi . 

Đới Thúc Luân 

Liễu khê: suối Liễu ở Hàng Châu 杭州, Chiết Giang 浙江. 


Dịch thơ :

Qua Đạo Viện Liễu Khê

Nhà ai cửa trúc che bên suối
Chim kêu chừng tiếc nuối ngày xuân
Ngõ chiều chẳng một dấu chân
Hoa lê từng cánh trắng ngần bay bay 

Mai Ngọc Cường 

 

Qua Đạo Viện Liễu Khê

Bên suối nhà ai cổng trúc cài
Chim kêu chừng tiếc nuối ngày dài
Ngõ chiều không bóng người lai vãng
Từng cánh hoa lê lất phất bay

Cao Nguyên

除夜宿石橋館

旅館誰相問？
寒燈獨可親。
一年將盡夜，
萬里未歸人。
寥落悲前事，
支離笑此身。
愁顏與衰鬢，
明日又逢春。 

戴叔倫


Trừ dạ túc Thạch Đầu dịch

Lữ quán thùy tương vấn?
Hàn đăng độc khả thân.
Nhất niên tương tận dạ,
Vạn lý vị quy nhân.
Liêu lạc bi tiền sự,
Chi ly tiếu thử thân.
Sầu nhan dữ suy mấn,
Minh nhật hựu phùng xuân. 

Đới Thúc Luân


Đêm trừ tịch trú ở trạm Thạch Đầu 

Quán trọ ai hỏi thăm?
Một mình bên đèn lạnh.
Tàn dần đêm cuối năm,
Người vẫn xa nghìn dặm.
Lưu lạc buồn chuyện cũ,
Gượng cười mà thương thân.
Tóc bạc thêm ủ rũ
Ngày mai vẫn chào xuân

Cao Nguyên

Đêm trừ tịch ở Trạm Thạch Đầu 

Nơi quán khách ai người thăm hỏi
Bên ngọn đèn lạnh nỗi đơn thân
Cuối năm, đêm sắp qua dần
Người đi muôn dặm chưa lần về quê
Thân lưu lạc tái tê chuyện cũ
Gắng gượng cười ủ rũ thương thân
Nét buồn, tóc cỗi hoa râm
Ngày mai lại gặp mùa xuân trở về

Nghi Uyên

別鄭谷

朝陽齋前桃李樹，
手栽清蔭接比鄰。 
明年此地看花發，
愁向東風憶故人。 

戴叔倫　　
卷274_55 

Biệt Trịnh Cốc 

Triêu dương trai tiền đào lý thụ, 
Thủ tài thanh ấm tiếp tỉ lân. 
Minh niên thử địa khán hoa phát, 
Sầu hướng đông phong ức cố nhân. 

Đới Thúc Luân

Từ biệt Trịnh Cốc 

Đào lý trước nhà đón nắng mai
Ngả sang hàng xóm bóng lan dài
Đất này năm mới xem hoa nở
Thấy gió đông buồn lại nhớ ai

Cao Nguyên Minh 

Đới Thúc Luân 戴叔倫 (732-789) tên chữ là Ấn Công 幼公, người Giang Tô, làm quan đến Phủ Châu thứ sử.Thời Trung Đường 

Trịnh Cốc 鄭谷 (849-911) tên chữ là Thủ Ngu 守愚, người Viên Châu, Giang Tây (nay thuộc Nghi Xuân) thời Vãn Đường. 

BÀNG HOÀNG - THƯƠNG NHỚ MẸ

 BÀNG HOÀNG 

Mẹ ơi! Mẹ đã thành mây trắng

Một vút bay lên cõi thiên đàng

Mẹ ơi! Mẹ chẳng còn đau đớn

Mẹ đã ngủ yên ở suối vàng

1/10

✝️

THƯƠNG NHỚ MẸ 

Hôm qua mẹ vẫn còn đây 

Mà nay mẹ đã hóa mây bay rồi 

Con cầu xin Chúa trên trời

Đón Mẹ về hưởng phước nơi vĩnh hằng 

Mẹ ơi!

Bài thơ con viết bên gối mẹ 

Là tấc lòng con kính mẹ già

Khi mẹ còn nằm trong bệnh viện

Vì mẹ loay hoay ngã trước nhà 

Cứ ngỡ chỉ là sơ xuất nhỏ

Ai ngờ chuyện lớn lại xảy ra

Thương mẹ yếu gầy trên giường bệnh

Thân như ánh chớp buổi chiều tà

Mẹ nằm thiêm thiếp quanh dây rợ 

Nhịp tim, mạch nhảy cứ nhấp nhoà

Năm ba ngày trước mẹ còn khỏe 

Cười nói và đi lại quanh nhà 

Nhắc mẹ đứng ngồi cho cẩn thận 

Thế nhưng … việc lớn lại xảy ra

Chỉ có mươi ngày trong bệnh viện

Chỉ là thay mổ khớp thôi mà 

Ai ngờ chuyển biến …chân lên phổi 

Chứng máu đông lại khổ mẹ già 

Những ngày cuối ấy trên giường bệnh 

Mẹ khẩn cầu với Đức Maria 

Mẹ ước ao được làm con Chúa

Nhận ơn bí tích tự tay Cha

Con mừng vì mẹ nay toại nguyện

Cầu xin phép lạ sẽ xảy ra 

Hạnh phúc là con luôn bên mẹ 

Vài hôm sau, mẹ được về nhà

Chúng con cầu lòng thương xót Chúa

Thương mẹ giúp mẹ cố vượt qua 

Mẹ vẫn dịu dàng và rất tỉnh

Các con các cháu xúm quanh bà 

Hăm bốn giờ cuối con bên mẹ 

Nâng giấc bình an cạnh mẹ già 

Mẹ chúng con nay ngoài chín chục 

Mẹ là của báu ở trong nhà 

Bên con cháu. 

Mẹ như chiếc bóng 

Nhưng là bóng cả rất bao la

Chúng con vui sướng khi còn Mẹ 

Buồn nay vắng bóng mẹ vào, ra 

Con gục đầu bên di ảnh mẹ 

Từ khi mẹ nhắm mắt lìa xa 

Trên tay con mẹ và dâu mẹ 

Trên tay con, máu mẹ trào ra

Từng nhịp mẹ ho, tim con thắt

Thương mẹ vô biên, mắt lệ nhoà 

Xưa máu Chúa đổ cho nhân loại 

Cứu chuộc con người … quá bao la

Làm con liên tưởng từ máu mẹ 

Cũng làm tội con được thứ tha 

Mẹ con đã hoá thành mây trắng

Bay vút lên trời ở bên cha

Mẹ cha nay sẽ bên nhau mãi 

Sau 45 năm bố mẹ cách xa 

Đau đớn … tạ ơn Trời cho mẹ 

Mẹ đã được về với ông bà 

Cũng biết vô thường là tạo vật 

Nhưng lòng con rất đỗi xót xa 

Làm sao ! Khi nỗi đau quá lớn 

Quá mới chỉ là mới hôm qua 

Hôm sớm con quỳ bên di ảnh 

Lung linh bóng mẹ vẫn vào ra 

Ấm vòng tay mẹ ôm lần cuối

Chao ơi! Tình mẹ quá thiết tha

Mẹ ới Mẹ ơi ! Con nhớ mẹ 

Mẹ ơi! Lòng mẹ quá bao la 

… 

4/10

Ba ngày sau khi mẹ đã không còn bên các con 

VIẾT BÊN GỐI MẸ

Mẹ già con cũng già theo. 

Tháng năm hiu hắt ngọn heo may về. 

Lòng con cảm thấy tái tê 

Lá vàng trước gió gần kề … xót xa 

Mẹ già, và con cũng đã già 

Con bên gối mẹ lúc xế tà

Còn được lúc nào mừng lúc đó 

Ơn Trời ngày tháng đã trải qua

Hạnh phúc bên con còn có mẹ 

Quấn quýt cháu con được cạnh bà 

Xuân hạ thu đông mùa thay đổi 

Vẫn mừng còn bóng mẹ vào ra 

Bên mẹ con nào đâu dám nghĩ 

Có ngày mẹ sẽ phải đi xa 

Mẹ già điếc lác, con lễnh lãng

Nói vịt, mẹ nghe lại ngỡ gà

Dùi đục ầm lên, con với mẹ 

Cứ phải nói to vỡ cả nhà 

Vậy có lắm khi làm mẹ giận 

Thằng con nóng nảy cứ quát la

Biết thế cho nên con tự hứa

Viết trăm chữ Nhẫn tạ mẹ già 

Con biết mẹ thương con để bụng

Và con thương mẹ chẳng nói ra 

Mấy chục năm dài con bên mẹ 

Quen dần chẳng đếm tháng ngày qua 

Một thoáng thu qua rồi đông đến 

Đời như là bóng chớp chiều tà

Một sớm lá vàng treo trước gió 

Để con nhìn mẹ mắt nhạt nhoà

Xưa mẹ nuôi con bao khổ cực 

Giờ con chăm mẹ …dám kể mà

Trên giường bệnh mẹ nằm thiêm thiếp 

Con đứng lặng nhìn mẹ xót xa 

Giá gì con gánh giùm cho mẹ 

Bao nhiêu đau đớn mấy tuần qua

Con đọc trăm kinh cầu cho mẹ  

Vượt qua tật bệnh để về nhà 

Về cùng các con và các cháu 

Gia đình ta lại sẽ vui hoà

Chúa ơi! Mẹ ơi! 

Con thác mẹ con trong tay Chúa 

Ủi an nâng đỡ mẹ của con 

29/9

Mai Ngoc Cuong 

NGƯỜI ĐI ĐÒ DỌC

 

Bài thơ lục bát dài như câu chuyện tình buồn, mênh mang như nước sông Hương. Mình mình… tôi tôi… những nhân xưng đại từ trong thơ nghe ra một thời cổ kính ngày xưa. Mình về mình nhớ ta không ? Không, không …tôi quyết là không nhớ nàng. Có một chút âm hưởng Lỡ bước sang ngang của Nguyễn Bính... mà hay: 

“Chị từ lỡ bước sang ngang,

Trời dông bão, giữa tràng giang, lật thuyền.

Xuôi dòng nước chảy liên miên,

Đưa thân thế chị tới miền đau thương.

Mười năm gối hận bên giường,

Mười năm nước mắt bữa thường thay canh.

Mười năm đưa đám một mình,

Đào sâu chôn chặt mối tình đầu tiên.

Mười năm lòng lạnh như tiền,

Tim đi hết máu, cái duyên không về.

( Nguyễn Bính) 

Tôi rất cảm thán chuyện tình dang dở của đôi lứa yêu nhau không trọn vẹn như cuộc đời người phải đi chuyến đò dọc dài đăng đẳng gian nan trắc trở... giá cuộc đời đôi lứa chỉ đáp chuyến đò ngang  từ bến nọ qua bến kia chỉ trong một đoạn ngắn thì có lẽ không đau đớn dang dở thê lương như trong đoạn cuối của bài thơ cất giữ hơn nửa thế kỷ 

“Sau vườn rau cải ra hoa

Nhưng lòng tôi bỗng dưng già mấy mươi

Năm năm biệt mái giang đầu

Năm năm tôi giữ u sầu riêng tôi

Mà sao mình chẳng giữ lời

Cứ đi đò dọc cho đời dở dang”...

Ừ! Nghĩ cho cùng 

Cứ gì đò dọc đò ngang 

Đã không duyên nợ... đôi đàng mình ơi ! 

Cảm thán đôi dòng của một người yêu thơ khi đọc bài viết của Đỗ Duy Ngọc về một bài thơ hay không tác giả. 

Hơn 50 năm còn giữ được thư người xưa thật là đáng quý! 

Còn bài thơ hay quá mà không biết tác giả thì cũng thật đáng tiếc? 

Cảm ơn bạn Đỗ Duy Ngọc

mnc 

5/21

⚜️

NGƯỜI ĐI ĐÒ DỌC 

FB Đỗ Duy Ngọc 

Cách đây gần 50 năm, tôi có một mối tình rất sâu đậm với cô bạn cùng lớp, cùng trường đại học. Nhưng rồi có duyên mà không nợ, hai chúng tôi không được là dấu chấm của đời nhau. Với tôi, tôi không bao giờ quên được những ngày tươi đẹp đấy và mối tình đó theo mãi suốt cuộc đời tôi. Giờ đây, tuổi đã già, hai người đi hai con đường khác nhau, nhưng nỗi nhớ luôn nằm trong ý nghĩ. Hồi đó, cô ấy có chép cho tôi bài thơ rất hay nhưng không có tên tác giả. Bài thơ kể về một mối tình lãng mạn, hai người yêu nhau tha thiết lắm nhưng rồi không đến được với nhau. Cô gái đi lấy chồng nhưng không hạnh phúc. Khi chia tay, hai người cùng hẹn mỗi năm một lần sẽ gặp nhau ở bến đò chợ Trình. Bài thơ kể lại nỗi lòng của cả hai người lúc chia xa cũng như khi hẹn gặp. Đoạn kết của bài thơ chàng trai tìm đến quê nàng khi không gặp được nàng ở chợ Trình sau năm năm phiêu bạt. Hoá ra nàng đã qua đời, bà mẹ nàng rưng rưng nước mắt lúc gặp lại chàng trai. Đứa con nhỏ đứng thở dài trước nấm mồ hiu quạnh. Bài thơ buồn cho một mối tình không trọn vẹn.

Chiều nay khi đọc lại chồng thư cũ đã gần nửa thế kỷ, tôi gặp lại bài thơ. Chép ra đây để nhớ lại một quãng đời.

NGƯỜI ĐI ĐÒ DỌC

Mưa giăng trắng núi Ngự Bình

Nước sông Hương đục đưa mình về xuôi

Mình về xứ ấy quê tôi

Nhà tranh mấy nóc mấy đồi mấy nương

Đừng xem hoa nở dọc đường

Mình đi vội nhé, tôi thương mình nhiều

Qua chợ sớm đến chợ chiều

Mình về không mẹ lại điều con hư

Mình về mình nhớ viết thư

Bao giờ tôi chẳng mong thư của mình

Mưa giăng trắng núi Ngự Bình

Nước sông Hương đục nên mình không may

Lạnh lùng khoác áo chia tay

********

Chiều qua nước sông Hương đầy

Mưa giăng núi Ngự chia tay cùng mình

Em đi đò dọc Vạn Trình

Chợ chiều không họp Bến Đình buồn hiu

Đường vào thôn xóm hoang liêu

Gió bấc lành lạnh lòng hiu hắt sầu

Run run em bước qua cầu

Vì ai em chịu dãi dầu nắng sương

Đừng xem hoa nở dọc đường

Thiếu săn sóc nghĩ chán chường cho hoa

Trở về mẹ mắng mẹ la

Dằn lên vặc xuống thêm nhà em ghen

Tủi cho thân phận em hiền

Nhớ mình vặn nhỏ ngọn đèn mà thôi

********

Chiều qua mình đưa em xuôi

Nhớ lời mình nhủ em ngồi không an

Thôi mình đừng có vấn vương

Chuyện xưa xa quá trầm hương nhạt mùi

Đã đành hai đứa dập vùi

Đã đành đôi lứa chôn vùi tuổi xanh

Nhưng còn được tiếng em anh

Nhưng còn được mái lều tranh giang đầu

Mình ơi! Em đã qua cầu

Mình chờ chi nữa bạc màu áo thôi

********

Mình lo gì chiếc áo nâu

Bạc thì nhuộm lại hơi đâu mà buồn

Thương thì xin nhớ nhau luôn

Bạc lòng mới sợ xa đừng ngại sông

Mình giờ tuy đã có chồng

Nhưng tôi, tôi quyết ở không trọn đời

Thế gian chỉ có một người

Đã không lấy được đành cười chứ sao

Tôi không lấy mận thay đào

Lấy trăng thay ngọn đèn dầu mình ơi

Đêm nay mưa gió tơi bời

Đọc thư mình những bồi hồi tâm can

********

Mình khuyên tôi đi đò ngang

Mình đi đò dọc đôi đàng phân ly

Để cho tôi khỏi nhỡ thì

Nhưng tôi thì có còn gì nữa đâu

Lòng tôi đã thắm một màu

Từ ngàn xưa đến ngàn sau với mình

********

Mưa giăng trắng núi Ngự Bình

Đêm nay chẳng biết Vạn Trình mưa không?

Bến Đình ở cuối dòng sông

Nước Hương giang đổ về đông chắc nhiều

Ai đi đò dọc đừng liều

Mình đi đò dọc chín chiều ruột đau

Có trầu mà chẳng có cau

Thì đành không đỏ môi nhau kiếp này

Vắng mình tôi ngủ không say...

*********

Vắng mình tôi ngủ không say

Sáng đi đò dọc về đây thăm mình

Năm năm xa cách Vạn Trình

Chợ Trình không họp Bến Đình vui hơn

Nhưng hoa không nở dọc đường

Và mây đồi chẳng bạc nương dâu nhà

Nhịp cầu tre gãy làm ba

Nằm trơ bên cạnh gốc đa xóm ngoài

Con ai lại đứng thở dài?

Mồ ai đó nhỉ? U hoài làm sao!

*******

Đường vào thôn xóm hoang liêu

Hương cau thoang thoảng, mùi trầu cay cay

Vắng mình đã năm năm nay

Về đây sao vắng thế này, mình ơi!

Mẹ già đang hái chè tươi

Thấy người khách lạ mỉm cười đau thương

Tôi e lạc xóm lạc đường

Nhưng không, còn khóm hải đường ngày xưa

Và bên thềm chiếc thoi tơ

Mẹ ơi! Mẹ nhận ra con chưa này

Mẹ già đôi mắt hấp hay

Sững sờ đưa cả hai tay khóc oà

*********

Sau vườn rau cải ra hoa

Nhưng lòng tôi bỗng dưng già mấy mươi

Năm năm biệt mái giang đầu

Năm năm tôi giữ u sầu riêng tôi

Mà sao mình chẳng giữ lời

Cứ đi đò dọc cho đời dở dang

Tôi về để lại đi hoang

Đi vài năm nữa cho tan cuộc đời

********

Chép lại 30.4.2021

LÍNH NGHĨ GÌ

 Cảm tác từ một tấm hình bạn tôi share lại trên Fb Nhạc Vàng, hình một người lính an pha còn trên cổ áo về ứng chiến Thủ Đô, nét mặt trầm tư mà cương nghị. Anh là ai ?!

Hình được chụp vào thời điểm nào thì không rõ lắm nhưng nét mặt anh cũng đủ diễn tả tâm cảm của những người lính trẻ như chúng tôi ngày ấy. 

Giữa những ngày tháng âm u của tháng Tư năm xưa 

LÍNH NGHĨ GÌ 

Những người lính quân trường về ứng chiến 

Giữ Thủ Đô trong giờ phút nguy nan 

Ôm súng chờ mà tâm sự ngổn ngang 

Vẻ trầm tư in hằn trên nét mặt

Người lính trẻ lần đầu tiên chờ giặc 

Đang hung hăng vào uy hiếp Sài Gòn

Sắp tới đây là một trận sống còn 

Ghì tay súng xem cuộc đời rất nhẹ 

Những người lính Alfa rời trường Mẹ 

Về Thủ Đô chong súng đợi giặc thù 

Nghĩ gì đây trong đầu người lính trẻ

Đạn đã lên nòng, trời đất vẫn âm u

Từ phương xa ùn những lớp mây mù 

Phút chờ giặc cứ dài như vô tận

Người lính trẻ lần đầu tiên ra trận 

Trận cuối cùng ... lỡ hẹn với thiên thu 

mnc

4/21

(Gửi Hoan Tran Ngoc)